Шүдний Гажиг Гэж Юу Вэ?

Шүдний гажиг нь зөвхөн гоо зүйн асуудал бус, харин амны хөндийн эрүүл мэнд, зажлах үйл ажиллагаа, тэр ч байтугай ярианы хөгжилд ч нөлөөлөхүйц ноцтой асуудал байж болно. Орчин үеийн шүдний анагаах ухаан, тэр дундаа ортодонтикийн салбар эрчимтэй хөгжиж буй энэ үед шүдний гажигтай хүмүүст олон төрлийн шийдлүүдийг санал болгож байна. Энэ нийтлэлээр бид шүдний гажиг гэж юу болох, түүний үүсэх шалтгаан, нөлөөлөл болон орчин үеийн эмчилгээний аргуудыг дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.

Шүдний Гажиг Гэж Юу Вэ?

Шүдний гажиг (Malocclusion) гэдэг нь дээд ба доод эрүүний шүднүүд хаагдах үедээ зөв байрлалд орохгүй, харилцан зохицохгүй байхыг хэлнэ. Энэ нь шүдний эгнээний эмх замбараагүй байдал, нэг шүдний эсвэл хэд хэдэн шүдний буруу байрлал, эсвэл эрүүний яс болон шүдний харьцааны зөрүү зэргээр илэрч болно. Хамгийн түгээмэл хэлбэрүүдэд:

Түүш шүд (Crowding): Шүднүүд эрүүндээ багтахгүй шахцалдан ургах.
Завсар шүд (Spacing): Шүдний хооронд зай үүсэх.
Илүү ургалттай хазалт (Overbite): Дээд шүднүүд доод шүднүүдийг хэт их дарж хаах.
Уруу ургалттай хазалт (Underbite): Доод эрүүний шүднүүд дээд эрүүний шүднүүдээс урагш гарсан байх.
Нээлттэй хазалт (Open bite): Дээд болон доод шүднүүд бүрэн хаагдахгүй, завсар үүсэх.
Хөндлөн хазалт (Crossbite): Дээд болон доод шүднүүд хөндлөн огтолцсон байрлалтай байх.

Шүдний Гажиг Үүсэх Шалтгаанууд:

Би шүдний гажиг болон түүнийг засах эмчилгээний талаар дэлгэрэнгүй, мэдээллээр баялаг нийтлэл бичиж өгье. Энэ нийтлэл нь уншигчдад ойлгомжтой, үнэ цэнэтэй мэдээлэл өгөх зорилготой байх болно.

Шүдний Гажиг: Эрүүл Мэнд, Гоо Зүйн Ач Холбогдол Ба Эмчилгээний Орчин Үеийн Шийдлүүд

Шүдний Гажиг Гэж Юу Вэ?

Түүш шүд (Crowding): Шүднүүд эрүүндээ багтахгүй шахцалдан ургах.
Завсар шүд (Spacing): Шүдний хооронд зай үүсэх.
Илүү ургалттай хазалт (Overbite): Дээд шүднүүд доод шүднүүдийг хэт их дарж хаах.
Уруу ургалттай хазалт (Underbite): Доод эрүүний шүднүүд дээд эрүүний шүднүүдээс урагш гарсан байх.
Нээлттэй хазалт (Open bite): Дээд болон доод шүднүүд бүрэн хаагдахгүй, завсар үүсэх.
Хөндлөн хазалт (Crossbite): Дээд болон доод шүднүүд хөндлөн огтолцсон байрлалтай байх.

Шүдний Гажиг Үүсэх Шалтгаанууд:

Шүдний гажиг үүсэхэд нэг бус хэд хэдэн хүчин зүйл нөлөөлдөг:

Удамшил: Эцэг эхээс удамшиж ирэх эрүүний хэмжээ, хэлбэр, шүдний тоо, хэмжээ зэрэг нь гажиг үүсэх гол шалтгаан болдог.
Амны хөндийн муу зуршлууд: Бага насанд хуруугаа хөхөх, хэлээ түлхэх, амьсгалахад амаа байнга ангайх, уруулаа долоох зэрэг зуршлууд шүд болон эрүүний ясны хөгжилд сөргөөр нөлөөлнө.
Эрт хугацаанд сүүн шүд унах: Сүүн шүд хугацаанаасаа өмнө унаснаар байнгын шүд ургах зайгүй болж, буруу байрлалтай ургах эрсдэлтэй.
Хооллолт: Хатуу хоол бага идэх нь эрүүний ясны хөгжлийг удаашруулж, шүдний зай хомсдоход хүргэж болно.
Эрүү нүүрний гэмтэл: Гэмтэл бэртлийн улмаас эрүү, шүдний байрлал өөрчлөгдөх.

Шүдний Гажгийн Нөлөөлөл:

Шүдний гажиг нь зөвхөн гоо зүйн таагүй байдал үүсгэхээс гадна дараах эрүүл мэндийн асуудлуудыг дагуулж болно:

Амны хөндийн эрүүл мэнд: Буруу байрлалтай шүднүүдийг цэвэрлэхэд хүндрэлтэй тул шүд цоорох, буйлны үрэвсэл үүсэх эрсдэл өндөр байдаг.
Зажлах үйл ажиллагаа: Хоолыг бүрэн гүйцэд зажилж чадахгүй байх нь хоол боловсруулах системд сөргөөр нөлөөлнө.
Ярианы хөгжил: Зарим төрлийн гажиг нь дуудлагад нөлөөлж, үгсийг зөв дуудахад хүндрэл учруулдаг.
Эрүүний үений эмгэг: Зөв бус хазалт нь эрүүний үений хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулж, өвдөлт, чимээ гарах зэрэг асуудлууд үүсгэж болно.
Сэтгэл зүйн нөлөө: Гоо зүйн асуудлаас үүдэн өөртөө итгэлгүй болох, нийгмийн харилцаанд ороход хүндрэл учрах зэрэг сэтгэл зүйн таагүй байдал үүсгэдэг.

Шүдний Гажиг Засах Эмчилгээний Орчин Үеийн Шийдлүүд:

Орчин үеийн ортодонтик эмчилгээ нь нас харгалзахгүйгээр шүдний гажигийг засах боломжийг олгож байна. Эмчилгээний хугацаа болон сонголт нь гажгийн төрөл, хүндрэлийн зэрэг, өвчтөний нас зэргээс хамаарна.

Брекетэн аппарат (Braces):

Металл брекет: Хамгийн түгээмэл бөгөөд үр дүнтэй арга. Шүдний гадна талд бэхлэгддэг, металл материалаар хийгдсэн.
Тууш, керам брекет (Ceramic braces): Шүдний өнгөтэй ижил байдаг тул харагдах байдал нь металл брекетээс илүү гоо зүйтэй. Гэхдээ илүү хэврэг, үнэтэй байдаг.
Лингваль брекет (Lingual braces): Шүдний дотор талд бэхлэгддэг тул гаднаас харагдахгүй. Эмчилгээний хугацаа урт, үнэ өндөр байдаг.

Тунгалаг хавтанцар (Clear Aligners/Invisalign):

Харагдах байдал нь маш бага бөгөөд авч зүүх боломжтой тунгалаг хавтанцаруудыг ашиглан шүдийг үе шаттайгаар зөөлөн хөдөлгөж зөв байрлалд оруулдаг. Гоо зүйг эрхэмлэдэг хүмүүст тохиромжтой. Хоол идэх, шүдээ угаах үедээ авч болдог.