Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт
Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт: Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандартууд нь (IFRS – International Financial Reporting Standards) дэлхий даяар нэгдсэн санхүүгийн тайлагналын системийг бий болгох зорилготой байдаг. IFRS-ийг Олон улсын нягтлан бодох бүртгэлийн стандартын зөвлөл (IASB – International Accounting Standards Board) боловсруулж, хэрэгжилтийг нь удирдан зохицуулдаг.
Өмнө нь “Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандартууд” (IAS – International Accounting Standards) гэж нэрлэгдэж байсан боловч 2001 оноос эхлэн IFRS болгон шинэчлэгдэж, IASB шинэ стандартууд гаргаж эхэлсэн.
IFRS ба IAS стандартуудын ангилал
Олон улсын санхүүгийн тайлагналын стандартууд нь IFRS болон IAS гэсэн хоёр үндсэн бүлэгт хуваагддаг.
| Стандарт | Агуулга, хэрэглээ |
| IFRS 1 – Анх удаа IFRS хэрэгжүүлэх | IFRS-ийг анх удаа хэрэгжүүлж буй компаниудад зориулсан дүрэм, шаардлагууд |
| IFRS 2 – Хувьцаагаар урамшууллын бүртгэл | Ажилтнуудад хувьцаа олгох, хувьцаагаар урамшуулах аргачлалыг тодорхойлно |
| IFRS 3 – Нэгтгэл ба хөрөнгө оруулалт | Компанийн худалдан авалт, нэгдэх үйл явцын санхүүгийн бүртгэлийг зохицуулна |
| IFRS 5 – Худалдах зорилготой хөрөнгө ба үйл ажиллагааны зогсолт | Борлуулах эсвэл ашиглахаа больсон хөрөнгө, бизнес нэгжийн тайлагнал |
| IFRS 9 – Санхүүгийн хэрэгслүүд | Санхүүгийн хөрөнгө, өр төлбөрийн ангилал, үнэлгээ, хорогдлыг зохицуулна |
| IFRS 10 – Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан | Эх компани болон түүний охин компаниудын санхүүгийн тайланг нэгтгэх арга |
| IFRS 15 – Орлогын хүлээн зөвшөөрөлт | Компаниудын орлогыг тайлагнах стандарт, гэрээнээс олсон орлогыг хэрхэн бүртгэх талаар |
| IFRS 16 – Түрээсийн бүртгэл | Түрээсийн гэрээг санхүүгийн тайланд хэрхэн тусгах талаар |
| IFRS 17 – Даатгалын гэрээ | Даатгалын байгууллагуудын санхүүгийн тайлагналын шинэ шаардлагууд |
IAS стандартууд (хуучин стандартууд)
IAS стандартуудыг IFRS болгон шинэчилж байгаа хэдий ч зарим нь одоо ч хүчин төгөлдөр хэвээр байна.
| IAS | Агуулга, хэрэглээ |
| IAS 1 – Санхүүгийн тайлагналын нийтлэг шаардлага | Санхүүгийн тайлангийн бүтэц, бүрэлдэхүүн |
| IAS 2 – Бараа материал | Бараа материалын өртөгийг тооцоолох аргачлал |
| IAS 7 – Мөнгөн гүйлгээний тайлан | Байгууллагын мөнгөн гүйлгээний тайлан гаргах журам |
| IAS 16 – Үндсэн хөрөнгийн бүртгэл | Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл, дахин үнэлгээ, бүртгэл |
| IAS 36 – Хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралт | Хөрөнгийн үнэ цэнийг буурахаас сэргийлэх, бууралт тооцох |
| IAS 37 – Нөөц, болзошгүй өр төлбөр, хөрөнгийн бүртгэл | Болзошгүй өр төлбөр, нөөц хөрөнгийг санхүүгийн тайланд хэрхэн тусгах талаар |
IFRS хэрэгжүүлэхийн ач холбогдол
IFRS нь дэлхий даяар санхүүгийн тайлангийн ойлгомжтой, ил тод байдлыг хангаж, хөрөнгө оруулагчдад мэдээллийг жигд байдлаар хүргэх ач холбогдолтой.
1. Олон улсын хөрөнгө оруулагчдад ойлгомжтой
- IFRS стандартуудыг хэрэгжүүлснээр санхүүгийн мэдээлэл дэлхийн бусад компаниудынхтай ижил түвшинд, ойлгомжтой байдлаар илэрхийлэгдэнэ.
2. Санхүүгийн мэдээллийн ил тод байдал нэмэгдэнэ
- Санхүүгийн тайлангууд илүү бодитой, нарийвчлалтай болдог.
3. Гадаадын хөрөнгө оруулалт татах боломж
- Хөрөнгө оруулагчид IFRS стандартын дагуу бэлтгэсэн тайланд илүү итгэлтэй ханддаг тул компанийн хөрөнгө оруулалтын боломж нэмэгдэнэ.
4. Олон улсын бизнес эрхлэхэд хялбар
- Гадаадын түншүүд, банк санхүүгийн байгууллагууд IFRS-тэй нийцсэн тайланг илүү хүлээн зөвшөөрдөг.
IFRS стандарт хэрэгжүүлж буй орнууд
Өнөөдөр дэлхийн 140 гаруй улс IFRS стандартыг албан ёсоор хэрэгжүүлдэг. Үүнд:
- Европын холбооны бүх улсууд
- АНУ (хязгаарлагдмал байдлаар)
- Австрали, Канад, Япон, Хятад, Энэтхэг
- ОХУ, Бразил, Өмнөд Солонгос, Өмнөд Африк гэх мэт.
Монгол Улс IFRS стандартыг 2009 оноос эхлэн албан ёсоор хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд томоохон компаниуд, банк, санхүүгийн байгууллагууд IFRS дагуу санхүүгийн тайлан гаргадаг.
Дүгнэлт
IFRS стандартууд нь бизнесийн байгууллагуудын санхүүгийн мэдээллийг нэгдсэн тогтолцоонд оруулж, дэлхийн хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдөх боломжийг бий болгодог. Хэрэв танай байгууллага IFRS стандарт хэрэгжүүлэх гэж байгаа бол мэргэшсэн нягтлан бодогчид, аудитын байгууллагуудтай хамтран ажиллах нь чухал юм.
Холбоотой линк
- Татварын тайлан өгөх хугацаа 2023 он
- Гэрээт нягтлан бодогчийн гэрээний загвар
- Санхүүгийн тайланг энгийнээр тайлбарлая
- Ххоат-ын хөнгөлөлт чөлөөлөлт
