Газар тариалангийн талбайгаа хамгаалж, олон жил үржил шимтэй байлгах нь:
Газар тариалан нь хүнс үйлдвэрлэлд чухал үүрэг гүйцэтгэх салбар бөгөөд үржил шимтэй талбайг хадгалах нь тараиаланч бүхний нэн тэргүүний зорилго буй. Газар тариалангийн талбайн үржил шимийг олон жил хадгалахын тулд олон хүчин зүйлсийг анхаарах хэрэгтэй байдаг аж. Үүний тулд байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй, үр ашигтай, тогтвортой хөдөө аж ахуйн үйл ажиллагаа хэрэгтэй.
1. Хөрсний чанарыг хадгалах
Хөрс нь бүх ургамлын өсөлтийн үндэс бөгөөд тариалангийн амжилттай үр дүнд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хөрсний үржил шимийг хадгалахын тулд дараах алхмуудыг хэрэгжүүлэх шаардлагатай:
- Хөрсийг ургамалтай харилцан ажиллагааг нь сайжруулах: Өргөн таримал тариалалтаас зайлсхийж, олон төрлийн ургамал тарих нь хөрсийг төрөлжүүлж, түүний амьдрах чадварыг нэмэгдүүлдэг.
- Тариалангийн гүн хазайлтыг хянах: Хөрсийг сийрэглэх, хурдасгах, тарималын үндсийг гүнзгийрүүлэхийг хянаж, хөрсний бүтэц, нягтрал, амьтдын оршихуйг алдагдуулахгүй байх.
- Органик бордоо ашиглах: Хөрсний эрдэс бодисуудыг нөхөн сэргээх, ургамалд шаардлагатай тэжээл өгч, хөрсний бүтцийг сайжруулах зорилгоор органик бордоо хэрэглэх нь хамгийн үр дүнтэй арга юм.
2. Услах системийг сайжруулах
Газар тариалангийн талбайн үржил шимийг хадгалахын тулд услах системийн зохистой ашиглалт чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Усны нөөцөө хэмнэх, үр ашигтай услах нь эрдэс бодисын шилжилт, ургамлын амьдарч буй нөхцөлд чухал ач холбогдолтой.
- Ус хэмнэх технологи ашиглах: Далайн усны хуримтлал, далайлах төхөөрөмж, хоногийн тэжээл хуваарилах системүүд нь усны зарцуулалтыг хянах боломжийг олгодог.
- Тамхи болон ургамлын савангийн системийг хэрэгжүүлэх: Газар тариалангийн талбайд ургамалын усжилт нэмэгдэхийн тулд та дараах зөвлөмжийг дагах хэрэгтэй:
Уур амьсгалын өөрчлөлт болон усны хүрэлцээтэй байдлыг харгалзан үзэж цэвэр ус ашиглах, хуваарилах хэмжээг хянах.
3. Савалгаа болон ургамлын арчилгаа
Газар тариалангийн талбайд талбайн үндсэн хүчин зүйл болох ургамлуудын арчилгаа чухал. Ургамлын халдвар, өвчнөөс хамгаалах нь үр дүнд сайнаар нөлөөлдөг.
- Хамгаалалтын арга хэмжээ авах: Хамгийн үр дүнтэй арга нь ургамлын өвчин, хортон шавжнаас хамгаалах хэрэгслийг зөв ашиглах явдал юм. Пестицидийн зохистой хэрэглээ, хөрсний эрүүл мэндийн хамгаалалт нь ургамлын амьдрах нөхцлийг сайжруулж, үржил шимтэй талбайг хадгалах ач холбогдолтой.
Органик хамгаалалт: Байгальд ээлтэй органик бүтээгдэхүүнүүдийг ашиглах нь хөрсний чанарыг нэмэгдүүлж, ургамлын арчилгааг хэвийн байлгахад тусалдаг.
4. Тариалалтын үеийн зохистой арга хэрэгслүүд
Газар тариаланг тогтвортой, үр ашигтай явуулахын тулд үр тариаг хүлээж авах, ургамлын өсөлтийг хангах олон арга хэрэгслийг ашиглах шаардлагатай.
- Шинэлэг технологиудыг нэвтрүүлэх: Технологийн шинэчлэл нь газар тариалантай холбоотой бүх үйл явцад өөрчлөлт хийж, үр дүнд хүрэх боломжийг олгодог. Робот техник, автоматжуулсан услах систем, ухаалаг хөрсний шинжилгээ зэрэг технологиуд нь тариалалтыг илүү үр ашигтай, байгаль орчинд сөрөг нөлөө багатай хийхэд тусалдаг.
5. Байгаль орчинд сөрөг нөлөө багасгах
Тариалсан газар бол байгаль орчны хүчин зүйлсэд нөлөөлдөг. Байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүйгээр газар тариаланг явуулах нь чухал.
- Хөрсний эвдрэлээс зайлсхийх: Хөрсийг хэт ашиглах, нэг төрлийн ургамал тарих зэрэг нь хөрсний эвдрэл үүсгэдэг. Тиймээс хөрсөө байнга шинжлэн, шаардлагатай үед баяжуулах хэрэгтэй.
- Ногоон байгууламж: Бүх тариалангийн талбайг ногоон байгууламжтай байлгах нь хөрсний үржил шимийг хадгалахад, байгаль орчныг хамгаалахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.
6. Тогтвортой хөдөө аж ахуйн бодлого хэрэгжүүлэх
Газар тариалангийн талбайг олон жил үржил шимтэй байлгахын тулд тогтвортой хөдөө аж ахуйн бодлогыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Тогтвортой хөдөө аж ахуй нь байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй, эрдэс бодис, ус хэмнэх, ногоон эрчим хүч ашиглах зэрэг орчинг хамгаалах зорилготой байдаг.
Монгол Улсын Нөхцөлд Газар Тариалангийн Талбайг Хамгаалах нь:
Монгол Улс нь өргөн талбайтай, хөдөө аж ахуйд чиглэсэн эдийн засагтай орон боловч тариалан эрхлэхэд тохиромжтой бүс нутаг нийт газар нутгийн багахан хэсгийг эзэлдэг билээ. Мөн цаг уурын нөхцөл байдал эрс тэрс тул тусгай анхаарал шаарддаг, учир нь хур тунадас бага, агаарын хэм олон хүйтэн өвөлтэй, байгалийн гамшиг болох өвс хомсдол, элсэн шуурга, хөрсний элэгдэл зэрэг нь газар тариалангийн үржил шимийг хадгалахад бэрхшээл учруулдаг. Тиймээс газар тариалангийн талбайг үржил шимтэй хадгалах нь газар тариалан эрхлэгчдийн эн тэргүүний маш чухал асуудал болоод байна. Иймд талбайгаа үр шимтэй хадгалахад туслах дараах зөвлөмжийг хүргэж байна.
1. Монголын газар тариалангийн талбайн онцлог
Монгол Улс нь харьцангуй бага бороотой бүс нутагтай тул усны нөөцийн дутагдалтай байдаг. Халуун, хуурай зуны улирал болон хүйтэн өвлийн нөхцөлд ургамал ургах нь хүнд байдаг. Тиймээс Монголд газар тариалангийн талбайг хамгаалах, үржил шимтэй байлгах нь хөдөө аж ахуйн амжилтын тулгуур үзүүлэлт юм.
Монголын газар тариалангийн талбайн нэг гол асуудал бол хөрсний элэгдэл бөгөөд энэ нь талбайн ашиглалтын алдаа, байгалийн эрс тэс нөхцөл, буруу усалгааны систем, ургамал хамгааллын арга хэмжээний дутагдлаас үүддэг.
2. Монгол Улс дахь үржил шимтэй талбайг хамгаалах арга замууд
Монгол Улсын газар тариалангийн талбайг үржил шимтэй хадгалах үүднээс дараах арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай:
а) Усны менежментийг сайжруулах
Монголд усны нөөцийн дутагдалтай байдал нь газар тариалангийн хамгийн том асуудал болдог. Услах системийг сайжруулах, бороо, хураасан ус болон газар доорх усны нөөцийг зөв ашиглах нь чухал.
- Далайн ус хураах технологи: Усны нөөцийг хадгалахын тулд хур борооны усыг хуримтлуулах системийг нэвтрүүлэх шаардлагатай. Монголын зарим бүс нутагт ус хураах технологийг нэвтрүүлж байгаа ч энэ нь бүх газар тариалангийн талбайд хэрэгжүүлэх шаардлагатай.
- Ус хэмнэх усалгааны систем ашиглах: Монгол Улсын хуурай орчинд, шинэ усалгааны технологиудыг ашиглах, жишээ нь, усны даралттай усалгааны систем, цооногийн усалгааны системүүд нь тариалангийн талбайн усны хэрэглээг багасгаж, үр дүнтэй услах боломжийг олгодог.
б) Хөрсний хамгаалалт, зохистой ашиглалт
Хөрсний үржил шимийг хадгалах нь газар тариаланг амжилттай явуулах үндэс юм. Монголд хөрсний эвдрэл, элэгдэл нь газар тариалангийн хамгийн том асуудал болдог.
- Органик бордоо ашиглах: Хөрсний бүтэц, бүтэц, биологийн амьдралыг сайжруулах зорилгоор органик бордоог тогтмол ашиглах хэрэгтэй. Энэ нь хөрсний тэжээлийн чанарыг нэмэгдүүлж, ургамлын ургалтыг сайжруулна.
- Тариалангийн ногоон байгууламж хэрэглэх: Монголд, тусгай төрлийн ургамал тарих нь хөрсийг тогтворжуулж, эрдэс бодисыг хадгалах боломжийг олгодог.
в) Ургамлын хамгаалалт
Пестицид хэрэглэх нь зэрлэг ургамал, ургамлын хортон шавж, өвчнөөс хамгаалах чухал ач холбогдолтой.
г) Шинэлэг технологи, автоматжуулсан систем ашиглах
Монгол Улс нь орчин үеийн технологийг хэрэглэсэн тариалангийн системийг нэвтрүүлснээр тариалангийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх боломжтой.
- Дижитал технологи: Технологийн шинэчлэл, автоматжуулсан усалгааны систем, хөрсний нөхцөл хянах төхөөрөмжүүд нь ургамал ургах орчныг оновчтой тохируулж, нөхцөлийг хамгийн сайн ашиглах боломжийг олгодог.
3. Тогтвортой хөдөө аж ахуйн бодлого
Монгол Улсын газар тариалангийн талбайг үржил шимтэй хадгалахын тулд зөвхөн техник, технологийн хувьд төдийгүй улс орон даяар зохион байгуулалттай хөдөө аж ахуйн бодлогын хэрэгжилт чухал.
Хөдөө аж ахуйн тогтвортой бодлого: Байгаль орчинд ээлтэй, зөв зохистой хэрэглээний бодлого хэрэгжүүлэх, хөрсний эвдрэлээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр боловсруулсан улс орон даяар зохион байгуулалттай хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.
Газар тариалангийн талбайг олон жил үржил шимтэй байлгах нь зөвхөн байгаль орчны асуудал биш, эдийн засгийн, хүнсний аюулгүй байдлын асуудал юм. Усны зохистой хэрэглээ, хөрсний хамгаалалт, шинэ технологиудыг нэвтрүүлэх, зохистой ургамал хамгааллын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх нь Монголын газар тариалангийн амжилттай хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Тогтвортой хөдөө аж ахуйн бодлого хэрэгжүүлснээр Монгол Улс газар тариалангийн салбарт тогтвортой амжилт гаргах боломжтой юм.
МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ
