Горьдох буюу хөхний зангилааг эмчлэх арга
Горьдох буюу хөхний зангилааг эмчлэх арга
Горьдох буюу хөхний зангилаа нь хөхний сүү сүү дамжуулах сувагт бөглөрөл үүссэний улмаас хөх хатуурч, өвдөхийг хэлдэг. Энэ нь ихэвчлэн хөхөөр хооллож буй эхчүүдэд тохиолддог бөгөөд сүүг бүрэн гадагшлуулж чадахгүй үед үүсдэг.
Хөхний зангилаа үүсэх нийтлэг шалтгаанууд
Хөхний зангилаа нь ихэвчлэн хөхний сүү дамжуулах сувагт бөглөрөл үүссэнээс болж бий болдог бөгөөд үүнд дараах олон хүчин зүйл нөлөөлдөг.
1. Сүүг бүрэн суллахгүй байх
- Хүүхэд хангалттай удаан хөхөхгүй байх
- Хөхүүлэх хуваарь тогтмол бус байх
- Хөхүүлж байхдаа хүүхэд хөхөө буруу хөхөх (ам авах байрлал буруу)
- Шөнийн цагаар хөхүүлэхгүй удах
- Хүүхдийн соосог (пампер) хэт их хэрэглэх нь хөхөө хөхөх сонирхлыг бууруулдаг
2. Сүүний хэт их хуримтлал
- Хөхүүлэлт хэт ховор байх
- Сүү хэт их ялгардаг боловч хүүхэд хангалттай хөхөж чадахгүй байх
- Сүүг тогтмол сааж гадагшлуулдаггүй байх
3. Хөхүүлэх байрлал тохиромжгүй байх
- Хүүхэд хөхний товчийг зөв авахгүй байх
- Хүүхдийн ам хөхний зөв хэсгийг хангалттай хамарч чадахгүй байх
- Хөхүүлэлтийн үед хүүхдийн байрлал тав тухгүй байх
4. Даралт ирэх
- Хөхний даруулга хэт бариу байх
- Хөхийг дарсан байдалтай унтах
- Хөхний сүүний сувагт даралт ирэх хувцас өмсөх
- Цүнхний оосор, суудлын бүс зэрэг зүйлс хөхөнд хүчтэй даралт өгөх
5. Стресс ба ядаргаа
- Ядарч сульдсан үед сүүний ялгаралт алдагдаж, хөхний сүүний суваг амархан бөглөрдөг
- Стресс нь окситоцин дааврын ялгарлыг бууруулснаар сүүний гарцыг хүндрүүлдэг
6. Дутуу хөхүүлэх
- Зарим эхчүүд хөхүүлэлтийг богино хугацаанд зогсоодог тул сүү хангалттай гадагшлахгүй хуримтлагддаг
7. Хөхний хэлбэрийн онцлог
- Хөхний толгой хавтгай эсвэл хонхойсон бүтэцтэй бол хүүхэд зөв амлаж хөхөхөд хүндрэлтэй байдаг
8. Буруу хооллолт ба усны дутагдал
- Шингэн бага уух нь сүүний урсгалыг удаашруулж, өтгөрүүлж бөглөрөл үүсгэдэг
Хөхний зангилаа үүссэн үеийн шинж тэмдэгүүд
Хөхний зангилаа үүссэн үед эхний үед хөнгөн шинж тэмдэг илэрч болох ч хурдан арга хэмжээ авахгүй бол өвдөлт нэмэгдэж, ноцтой үрэвсэл үүсэх эрсдэлтэй. Шинж тэмдгүүдийг эхний үе шатнаас хүндэрсэн үе шат хүртэл дараах байдлаар тайлбарлаж болно.
Эхний үеийн шинж тэмдэг (Хөнгөн шат)
Эдгээр шинж тэмдгүүдийг анзаарах үед хурдан арга хэмжээ авбал хурдан илаарших боломжтой.
✅ Хөхний тодорхой хэсэгт жижиг, хатуу товгор мэдрэгдэх – Энэ нь сүүний сувагт сүү хуримтлагдан хатуурсны илрэл юм.
✅ Хөхний хөндүүрлэж өвдөх – Ялангуяа зангилаа үүссэн хэсэгт дарвал мэдэгдэхүйц эмзэглэлтэй байна.
✅ Хөхөнд хүнд оргиж, хавдсан мэт мэдрэмж төрөх – Сүү зогсонги байдалд орсон үед ийм мэдрэмж төрдөг.
✅ Хөхний тодорхой хэсэгт халуу оргиж, хатуурсан байх – Халуун жин мэт мэдрэгдэх нь эхний шатны шинж тэмдэг юм.
✅ Хөхүүлэх үед хүчтэй өвдөлт мэдрэгдэх – Сүүний гадагшлал удааширснаас болж өвдөлт нэмэгддэг.
Дунд шатны шинж тэмдэг (Бөглөрөл хүндэрсэн үед)
Хэрэв эхний үеийн шинж тэмдгийг анзаарахгүй өнгөрөөвөл дараах байдалтай болж хүндэрч эхэлнэ.
⚠️ Хөхний улайлт – Зангилаа үүссэн хэсэгт арьс улайж эхэлнэ.
⚠️ Өвдөлт нэмэгдэх – Ялангуяа хөхний товч орчмоор хүчтэй өвдөлт мэдрэгдэнэ.
⚠️ Хөхний арьс хэт мэдрэг болж, хүрэх төдийд ч өвдөнө.
⚠️ Сүү гаралт багасах – Сүүний урсгал удааширч, хүүхэд хөхөхдөө бухимдах шинж илэрнэ.
⚠️ Хөндүүр орчимд халуун оргиж эхэлнэ.
Хүнд шатны шинж тэмдэг (Мастит болж хүндэрсэн үед)
Эдгээр шинж тэмдэг илэрвэл яаралтай арга хэмжээ авах эсвэл эмчид хандах шаардлагатай.
❗️Өндөр халуурах (38°C-с дээш) – Биеийн халуун огцом нэмэгдэх
❗️Хүчтэй жихүүцэх, ханиалгах мэт хүйтэн оргих
❗️Хөхний улайсан хэсэг хэт хатуурч, хүчтэй өвдөлт мэдрэгдэх
❗️Хөхнөөс шаргалдуу эсвэл ногоовтор ялгадас гарах – Үрэвсэл ноцтой болж буглаа үүссэн шинж юм.
❗️Бие махбодь сульдаж, толгой эргэх, дотор муухайрах
Горьдох буюу хөхний зангилааг эмчлэх арга.
Хөхний зангилааг эмчлэх нь эхний үед хурдан арга хэмжээ авахад үр дүнтэй байдаг. Зөв арчилгаа, хөхүүлэх техникийг сайжруулснаар хөхний сүүг гадагшлуулж, өвдөлтийг багасгах боломжтой.
1. Хөхөө зөв хөхүүлэх (хамгийн үр дүнтэй арга)
✅Ойр ойрхон хөхүүлэх — Хөхний зангилааг хурдан арилгах хамгийн үр дүнтэй арга бол хүүхдээр хөхүүлэн сүүг гадагшлуулах юм.
- Хөхөө 2-3 цаг тутамд хөхүүлж байх
- Шөнө ч гэсэн хүүхдээ сэрээж хөхүүлэх нь үр дүнтэй
- ✅Хөхүүлэх байрлалаа өөрчлөх — Хүүхдийн эрүү нь зангилаа үүссэн хэсэг рүү чиглэсэн байрлал нь бөглөрөл арилгах боломжийг нэмэгдүүлнэ.
- Жишээ нь: Хэрэв хөхний дээд хэсэгт зангилаа үүссэн бол хүүхдийг хажуулдуулж, эрүүг тэр хэсэг рүү чиглүүлж хөхүүлэх.
2. Халуун жин тавих
✅ Хөхүүлэхийн өмнө халуун жин тавих нь сүүний сувгийг тэлж, сүүг шингэлж, илүү сайн гадагшлуулахад тусална.
- Дулаан алчуур, эсвэл бүлээн устай шүршүүрт орох нь үр дүнтэй.
✅ Хөхний зангилаатай хэсэгт дулаан жин тавьсныхаа дараа гараараа зөөлөн иллэг хийх хэрэгтэй.
3. Хөхөнд иллэг хийх
✅ Хөхүүлэхийн өмнө болон дараа зангилаа үүссэн хэсэгт гараараа зөөлөн даралттай иллэг хийвэл сүүг сааталгүй гарахад тусална.
- Иллэг хийхдээ хурууны өндгөөр зангилаатай хэсгээс хөхний товч руу чиглэсэн хөдөлгөөнөөр массаж хийх.
- Хэт хүчтэй даралт өгөх нь хөхний эдийг гэмтээх эрсдэлтэй тул зөөлөн хөдөлгөөн хийх нь чухал.
4. Хөхний сүүг саах
✅ Хэрэв хүүхэд хөхний сүүг бүрэн сорж чаддаггүй бол сүүг гараараа эсвэл хөхний шахуургаар сааж суллах хэрэгтэй.
✅ Хөхний саалтыг халуун жин тавьсны дараа хийхэд илүү үр дүнтэй байдаг.
5. Амралт ба усны хэрэглээ
✅ Стресс, ядаргаа нь сүүний гадагшлалыг удаашруулдаг тул амрах нь чухал.
✅ Шингэн сайн уух нь сүүний эргэлтийг сайжруулж, зангилааг хурдан арилгахад тусална.
6. Өвдөлт намдаах арга
✅ Хөхүүлсний дараа хүйтэн жин тавих нь хавдалтыг бууруулж, өвдөлтийг намдаана.
✅ Хэрэв өвдөлт хүчтэй байвал эмчийн заавраар парацетамол эсвэл ибупрофен зэрэг аюулгүй өвчин намдаах эмийг хэрэглэж болно.
7. Хүндэрсэн тохиолдолд (мастит болж халуурах үед)
✅ Хэрэв хөхний улайлт, хавдалт нэмэгдэж, өндөр халуурвал эмчид яаралтай хандах хэрэгтэй.
✅ Зарим тохиолдолд антибиотик хэрэглэх шаардлага гарч болзошгүй.
Эмчилгээний үр дүнг сайжруулах зөвлөгөө
Хөхний зангилааг мэдрэмтгий болсон даруйд арга хэмжээ авах нь хурдан эдгэрэхэд хамгийн үр дүнтэй.
Хэрэв 24-48 цагийн дотор байдал сайжрахгүй бол эмчид хандахыг зөвлөж байна.
Хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?
Хөхний зангилаанаас урьдчилан сэргийлэхийн тулд тогтмол арчилгаа, зөв хөхүүлэлт, биеийн эрүүл мэндэд анхаарах нь хамгийн үр дүнтэй арга юм. Дараах зөвлөмжүүдийг дагаснаар хөхний сүүний сувгийн бөглөрлөөс сэргийлж, хөхүүлэлтийн таагүй байдлыг багасгах боломжтой.
Хөхөө тогтмол, зөв хөхүүлэх
Ойр ойрхон хөхүүлэх: Хөхний сүү хэт удаан сааталгүйгээр гарч байх нь зангилаа үүсэхээс сэргийлнэ.
- Хүүхдээ 2-3 цаг тутамд, шөнө ч гэсэн шаардлагатай бол хөхүүлэх.
- Хөхний аль нэг талыг хэт удаан эсвэл хэт богино хугацаанд хөхүүлэхгүй байх.
Хөхүүлэх байрлалаа сольж байх: Хөхүүлэлтийн байрлалыг өөрчилснөөр хөхний бүх хэсгээс сүү жигд гадагшилна.
- Жишээ нь: Эхлээд нэг хөхөө хөхүүлээд дараагийн удаа нөгөө хөхнөөс эхлэх.
Хүүхдийн ам авах байрлалыг зөв шалгах: Хүүхэд хөхний толгойг бүрэн хамарч, хөхний ареола (хар хүрээтэй хэсэг)-г хамт амлах нь чухал.
2. Сүүг бүрэн суллах
- Хэрэв хүүхэд хөхний сүүг бүрэн сорж дуусгаагүй бол үлдсэн сүүг гар эсвэл хөхний шахуургаар сааж гадагшлуулах хэрэгтэй.
- Сүүг байнга хуримтлуулж хөхөө “дүүргэх” зуршил нь бөглөрөл үүсгэх эрсдэлтэй.
3. Зөв хувцаслалт
- Хөхний даруулга хэт бариу, хатуувтар материалаар хийгдсэн бол хөхний сүүний сувгийг дарж бөглөрөл үүсгэх эрсдэлтэй.
- Хөхүүл эхчүүдэд тусгайлан зориулсан хөхний даруулга зөөлөн, уян хатан материалаар хийгдсэн байдаг тул тийм төрлийн даруулга сонгох нь зүйтэй.
4. Хөхний эрүүл ахуйг сайтар сахих
- Хөхөө угааж, хуурай байлгах нь үрэвсэл, зангилаа үүсэхээс сэргийлнэ.
- Хөхний сүү гоожих үед цэвэр хөвөн даавуун алчуур тавих нь үр дүнтэй.
5. Стрессээс зайлсхийх
- Стресс нь сүүний ялгаралтыг саатуулж, хөхний бөглөрөл үүсгэх шалтгаан болдог.
- Амралт хангалттай авч, тайван орчин бүрдүүлэх нь чухал.
6. Шингэн сайн уух, зөв хооллох
- Ус, шингэн зүйл хангалттай уух нь сүүг шингэлж, саадгүй гарахад тусална.
- Амин дэм, эрдэс бодисоор баялаг хоол хүнс хэрэглэх нь эхийн эрүүл мэнд болон сүүний гарцыг сайжруулна.
7. Хөхөнд даралт учруулахаас зайлсхийх
- Хөхөн дээрээ хэт даралт ирэх байдлаар унтах, цүнхний оосор зэрэг зүйлс хөхийг шахахаас сэргийлэх.
8. Хүүхдийн хэрэгслийн зохистой хэрэглээ
- Хүүхдийн соосог (пампер) хэт их хэрэглэснээс хүүхэд хөхөх сонирхолгүй болж, хөхөнд сүү хуримтлагдах эрсдэлтэй.
9. Иллэг хийх зуршилтай байх
- Хөхүүлэлтийн өмнө болон дараа хөхөндөө зөөлөн иллэг хийж, сүү жигд гарах нөхцөл бүрдүүлэх нь маш үр дүнтэй.
- Иллэгийг хурууны өндгөөр зөөлөн дарж, хөхний зангилаа үүсэх эрсдэлтэй хэсгүүдэд хийх.
10. Эрт шинж тэмдгийг анзаарах
- Хэрэв хөхөнд бага зэрэг хатуурал, өвдөлт мэдрэгдвэл хурдан арга хэмжээ авах (ойр ойрхон хөхүүлэх, халуун жин тавих) нь хүндэрч, мастит болохоос сэргийлнэ.
Гол зарчим:
➡️ Ойр ойрхон хөхүүлэх
➡️ Сүүг бүрэн гадагшлуулах
➡️ Хөхний даруулгаа зөв сонгох
➡️ Амралт, стрессээс сэргийлэх
Эдгээр зөвлөмжийг дагаснаар хөхний зангилаа үүсэх эрсдэлийг ихээхэн бууруулж чадна.
Сонирхолтой нийтлэл
