Нягтлан бодох бүртгэлийн журам
Нягтлан бодох бүртгэлийн журам нь аж ахуйн нэгж, байгууллага үйл ажиллагаагаа санхүүгийн бүртгэлд хэрхэн тусгаж, бүртгэл хөтлөх, тайлагнах, хянах зарчмуудыг тодорхойлсон дотоод эрх зүйн баримт бичиг юм. Энэ журам нь байгууллагын нягтлан бодох бүртгэлийг НББ-ийн тухай хууль, олон улсын болон үндэсний стандартын дагуу нэгдсэн, эмх цэгцтэй явуулах нөхцөлийг бүрдүүлдэг.
1. Нийтлэг үндэслэл
Энэ хэсэг нь журам боловсруулах эрх зүйн үндэслэл, зорилго, хамрах хүрээ, нэр томьёо зэрэг суурь ойлголтыг агуулна.
Агуулга:
- Эрх зүйн үндэслэл:
- Монгол Улсын Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль
- Санхүүгийн тайлагналын олон улсын стандарт (СТОУС)
- Монгол улсын Татварын хууль, Компанийн хууль
- Зорилго:
- Санхүүгийн мэдээллийн үнэн зөв, нэг мөр байдал хангах
- Аж ахуйн нэгжийн хөрөнгө, өр төлбөр, орлого, зардлыг бодитой тусгах
- Хамрах хүрээ:
- Байгууллагын бүх салбар нэгжүүд, бүх ажилтан (санхүү, нягтлан, удирдлага)
2. Бүртгэлийн бодлого
Энэ хэсэгт байгууллага санхүүгийн бүртгэлийг ямар зарчим, аргачлал, стандарт-аар хөтлөхийг тодорхойлно.
Үндсэн агуулга:
- Бүртгэлийн суурь: Аккрюэл суурь (бодит гүйлгээнд үндэслэнэ)
- Валютын ханшны бодлого: Гадаад валюттай холбоотой гүйлгээг Төв банкны ханшаар бүртгэх
- Үнэлгээний аргачлал:
- Үндсэн хөрөнгө: Элэгдэл тооцох арга (шулуун шугамын, хорогдлын арга гэх мэт)
- Бараа материал: FIFO, жигнэсэн дундаж өртгөөр
- Орлого ба зардлын хүлээн зөвшөөрөлт: Үйлчилгээ үзүүлж дууссан үед орлого, зардлыг хүлээн зөвшөөрнө.
3. Бүртгэл хөтлөлт
Энд байгууллага гүйлгээг бүртгэх дэг журам, анхан шатны баримтуудын зохион байгуулалт, санхүүгийн программ хангамжийн ашиглалт-ыг тодорхой заана.
Гол зүйлс:
- Анхан шатны баримтын төрөл:
- Орлогын баримт
- Зарлагын баримт
- Гүйлгээний баримт
- Нэхэмжлэл, акт, гэрээ гэх мэт
- Бүртгэлийг ямар систем ашиглан хийх вэ: Жишээ нь: M-NUBIA, QuickBooks, Excel гэх мэт
- Гүйлгээг бүртгэх хугацаа: Өдөр тутам, долоо хоногт 1 удаа, сар бүр гэх мэт
4. Тайлагнал
Байгууллага санхүүгийн тайланг хэзээ, ямар хэлбэрээр, хэнд гаргаж өгөхийг тодорхойлно.
Зүй ёсны хэсэг:
- Санхүүгийн тайлангийн төрөл:
- Баланс
- Орлогын тайлан
- Мөнгөн урсгалын тайлан
- Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан
- Тайлан гаргах давтамж:
- Дотоод тайлан – сар бүр
- Хууль ёсны байгууллагад – улирал, жилээр
- Хянах журам:
- Аудит хийх, хөндлөнгийн шалгалт, дотоод хяналт гэх мэт
5. Баримт бичгийн хадгалалт ба архив
Санхүүгийн болон нягтлан бодох бүртгэлийн баримтыг хэдэн жил хадгалах, дижитал болон цаасан хувилбараар хадгалах журам.
Жишээ:
- Цалингийн баримт – 10 жил
- Бараа материалын бүртгэл – 5 жил
- Тайлангууд – 10 жил
- Цахим архив: Гүйцэтгэсэн баримтуудыг сервер, нууцлал хамгаалалттай хадгалах
6. Хяналт шалгалт, хариуцлага
Журам зөрчсөн, буруу бүртгэл хийсэн тохиолдолд хэн хариуцлага хүлээх, яаж засвар хийх, дотоод хяналтыг яаж хэрэгжүүлэх талаар заана.
Агуулга:
- Нягтлан бодогч, санхүүгийн менежерийн үүрэг хариуцлага
- Алдаатай гүйлгээг хэрхэн засах (сэлгэн бичилт хийх, тайлбар хавсаргах)
- Ажлын байрны хариуцлагын гэрээ, сахилгын хариуцлага
Холбоотой линк
- Татварын тайлан өгөх хугацаа 2023 он
- Гэрээт нягтлан бодогчийн гэрээний загвар
- Санхүүгийн тайланг энгийнээр тайлбарлая
- Ххоат-ын хөнгөлөлт чөлөөлөлт
