Санхүүгийн тайлангийн аудит
Санхүүгийн тайлангийн аудит: Санхүүгийн тайлангийн аудит гэдэг нь байгууллага, аж ахуйн нэгжийн бэлтгэсэн санхүүгийн тайлангууд нь Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт (IFRS), эсвэл тухайн улсын мөрдөж буй нягтлан бодох бүртгэлийн стандарт (жишээ нь, Монгол Улсад НББОУС) болон хууль эрх зүйн шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг хараат бус, мэргэжлийн аудитын байгууллага шалгаж, баталгаажуулдаг шалгалтын процесс юм.
Санхүүгийн тайлангийн аудит гэж юу вэ?
Санхүүгийн тайлангийн аудит гэдэг нь байгууллага, аж ахуйн нэгжийн бэлтгэсэн санхүүгийн тайлангууд нь Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт (IFRS), эсвэл тухайн улсын мөрдөж буй нягтлан бодох бүртгэлийн стандарт (жишээ нь, Монгол Улсад НББОУС) болон хууль эрх зүйн шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг хараат бус, мэргэжлийн аудитын байгууллага шалгаж, баталгаажуулдаг шалгалтын процесс юм.
Энэхүү шалгалт нь хөндлөнгийн хараат бус байр сууринаас хийгддэг тул санхүүгийн мэдээллийн үнэн бодит байдлыг үнэлэх найдвартай эх сурвалж болж өгдөг.
Аудитын үндсэн зорилго
- Итгэл төрүүлэхүйц мэдээлэл өгөх: Хөрөнгө оруулагчид, хувьцаа эзэмшигчид, банк, татварын байгууллага, бусад гуравдагч этгээдүүд санхүүгийн тайлан дээр үндэслэн шийдвэр гаргадаг тул аудит нь тэдэнд найдвартай мэдээлэл хүргэх үүрэгтэй.
- Санхүүгийн тайлангийн үнэн зөв байдлыг шалгах: Аудитор нь байгууллагын орлого, зардал, хөрөнгө, өр төлбөр зэрэг санхүүгийн мэдээлэл үнэн бодитоор илэрхийлэгдсэн эсэхийг дүгнэдэг.
- Дотоод хяналтын системийг үнэлэх: Аудитын явцад дотоод хяналтын тогтолцоонд үнэлгээ өгч, сайжруулах зөвлөмж өгдөг.
Аудитын үйл явц (алхмууд)
1. Төлөвлөлт
- Байгууллагын үйл ажиллагааг судалж, аудитын цар хүрээ, гол эрсдэлтэй хэсгийг тодорхойлно.
- Аудитын стратеги, хуваарь боловсруулна.
2. Баримтжуулалт
- Нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримтууд (гүйлгээ, дансны хуулга, гэрээ, татварын тайлан, бараа материалын бүртгэл гэх мэт) цуглуулж, бүрдүүлнэ.
3. Анализ, баталгаажуулалт
- Данс тус бүрээр нарийвчилсан шинжилгээ хийж, гүйлгээ бүрийн бодит эсэхийг шалгана.
- Зарим тохиолдолд гадаад байгууллагуудаас баталгаажуулалт (жишээ нь, банкны үлдэгдэл, зээлдэгчийн өр баталгаажуулалт) авдаг.
4. Аудитын тайлан, дүгнэлт боловсруулах
- Санхүүгийн тайланд үндэслэн албан ёсны аудитын дүгнэлт гаргаж, илэрсэн зөрчил, зөвлөмжийг багтаасан аудитын тайланг байгууллагад хүргүүлнэ.
Аудитын дүгнэлтийн төрлүүд
- Эерэг дүгнэлт (Unqualified Opinion)
Санхүүгийн тайлан бүх талаараа үнэн зөв, стандартын дагуу бэлтгэгдсэн байна гэж үзнэ. - Нөхцөлтэй дүгнэлт (Qualified Opinion)
Зарим жижиг зөрчил илэрсэн ч нийт тайлан ерөнхийдөө үнэн зөв гэж үзнэ. - Сөрөг дүгнэлт (Adverse Opinion)
Ноцтой зөрчил, буруу бүртгэл илэрсэн тул тайлан нь бодит байдлыг тусгахгүй гэж үзнэ. - Санал хэлэх боломжгүй дүгнэлт (Disclaimer of Opinion)
Аудитор шаардлагатай мэдээллийг авч чадаагүй, эсвэл шалгах боломжгүй тохиолдолд дүгнэлт гаргах боломжгүй гэж үздэг.
Аудит хийлгэснээр байгууллагад ямар ач холбогдолтой вэ?
- Итгэлцэл нэмэгдэнэ: Санхүүгийн мэдээлэл баталгаажсан тул банк, хөрөнгө оруулагчид, түншүүдийн итгэл нэмэгдэнэ.
- Санхүүгийн алдаа, зөрчил илэрнэ: Алдааг эрт илрүүлж залруулах боломжтой.
- Нягтлан бодох бүртгэлийн сахилга бат сайжирна.
- Татварын болон хууль зүйн эрсдэл буурна.
- Гадаад хамтын ажиллагаанд тустай: Гадаад түншүүд ихэвчлэн аудитын тайлан шаарддаг.
Хэрэв та санхүүгийн тайлангийн аудит хийлгэх гэж байгаа бол дараах бэлтгэлүүдийг хангах нь зүйтэй:
- Анхан шатны баримтууд бүрэн, эмх цэгцтэй байх
- Санхүүгийн тайлангууд эх хувилбараар, цахим болон хэвлэмэл байдлаар байх
- Нягтлан бодогч аудитын асуултад шуурхай хариулах чадвартай байх
Холбоотой линк
- Татварын тайлан өгөх хугацаа 2023 он
- Гэрээт нягтлан бодогчийн гэрээний загвар
- Санхүүгийн тайланг энгийнээр тайлбарлая
- Ххоат-ын хөнгөлөлт чөлөөлөлт
