Нярайн гэдэс дүүрэх шалтгаан
Нярайн гэдэс дүүрэх шинж тэмдэгүүд
Нярайн гэдэс дүүрэх нь нэлээд түгээмэл тохиолддог асуудал бөгөөд ихэвчлэн хоол боловсруулах систем нь хараахан бүрэн хөгжөөгүй байгаатай холбоотой байдаг. Энэ нь нярай хүүхдийг зовиурлуулж, тайван унтаж чадахгүй, уйлагнах шалтгаан болдог. Гэдэс дүүрэх гол шинж тэмдгүүд нь:
- Уйлах: Тодорхой шалтгаангүйгээр удаан хугацаанд уйлна.
- Хэвлий дүүрэх: Хүүхдийн гэдэс хатуу, хийгээр дүүрсэн мэт санагдана.
- Хөлөө тэврэх: Хүүхэд хөлөө цээж рүүгээ татаж, эвгүйрхэнэ.
- Агаар гулгих, хэхрэх: Хооллож байхдаа агаар залгиснаас гэдэс дүүрэх магадлалтай.
Нярайн гэдэс дүүрэх шалтгаанууд
Нярайн гэдэс дүүрэх шалтгаан нь хэд хэдэн хүчин зүйлээс үүдэлтэй байж болно. Хүүхдийн хоол боловсруулах тогтолцоо бүрэн хөгжөөгүй, эмзэг байдаг тул ихэнх тохиолдолд гэдэсний хийг гадагшлуулахад хүндрэлтэй байдаг.
Гол шалтгаанууд
- Хооллох үед агаар залгих
- Хөхүүлэх эсвэл угжаар хооллохдоо хүүхэд хэт хурдан хөхөх, буруу байрлалд байх үед агаар залгих магадлал өндөр байдаг.
- Хүүхдийн аманд хөхний толгой бүрэн багтахгүй үед агаар орж, гэдэс дүүрэхэд хүргэдэг.
- Хоол боловсруулах системийн төлөвшил
- Нярайн хоол боловсруулах тогтолцоо хараахан бүрэн хөгжөөгүй байдаг тул сүүг задалж боловсруулах явцад хий ялгарах нь элбэг.
- Хөхүүл ээжийн хоолны дэглэм
- Хэрэв хөхүүл ээж буурцагт ургамал, байцаа, сонгино, хийжүүлсэн ундаа, сүү зэрэг хий үүсгэдэг хоол хүнс хэрэглэвэл энэ нь хөхний сүүгээр дамжин хүүхдийн гэдсийг дүүргэх шалтгаан болж болно.
- Лактоз задлах ферментийн дутагдал
- Зарим нярайд сүүнд агуулагддаг лактоз нэртэй чихрийг задалдаг фермент дутмаг байснаар гэдэс дүүрч, хийгээр ихсэх тохиолдол бий.
- Гэдэсний хийн хуримтлал
- Нярай хүүхдийн гэдсэнд хий хуримтлагдах нь гэдэс дүүрэх хамгийн түгээмэл шалтгаан юм. Хий нь хуримтлагдаад гадагшлахгүй бол хүүхдийг тавгүйтүүлнэ.
- Хэт их хооллолт
- Хүүхдийг хэт олон удаа эсвэл их хэмжээгээр хооллох үед гэдэсний ачаалал ихэсч, хоол боловсруулах явц удааширч, хий үүсч болно.
- Сүүний уургийн харшил (Milk Protein Allergy)
- Зарим нярай хүүхдэд үнээний сүүний уураг хэт мэдрэг байдал үүсгэдэг. Энэ тохиолдолд гэдэс дүүрэх, суулгах, бөөлжих зэрэг шинж тэмдэг илэрнэ.
- Хоол боловсруулах замын үрэвсэл
- Ховор тохиолдолд хоол боловсруулах замд үрэвсэл болон эмгэгийн шинж тэмдгүүдийн илрэл байж болно.
- Өтгөн хаталт
- Гэдэс дүүрэлт нь өтгөн хаталттай хамт илрэх нь түгээмэл бөгөөд энэ нь гэдэсний хийн гадагшлах урсгалыг саатуулдаг.
Нэмэлт хүчин зүйлс
- Хүүхэд тайван бус, уйлж байх үед их хэмжээний агаар залгих.
- Буруу хөхүүлэх техник эсвэл угжны хошуу хэт том, жижиг байх.
- Пробиотик буюу ашигтай нянгийн тэнцвэр алдагдсан үед гэдэс дүүрэх эрсдэл нэмэгдэнэ.
Эдгээр шалтгааныг тодорхойлоход хүүхдийн хооллолт, ээжийн хоолны дэглэм, хүүхдийн зан үйлд анхаарал тавьж, шалтгааныг олж тодруулах нь чухал. Хэрэв хүүхдийн гэдэс дүүрэх асуудал удаан үргэлжилж, байнга давтагдвал хүүхдийн эмчид хандах хэрэгтэй.
Нярайн гэдэс дүүргэлтийг хэрхэн багсгах талаар
Нярайн гэдэс дүүрэлтийг багасгахын тулд дараах үр дүнтэй аргуудыг хэрэгжүүлж болно. Эдгээр аргууд нь хүүхдийг тав тухтай болгож, гэдсэн дэх хийг гадагшлуулахад тусална.
1. Хооллох арга, байрлалыг зөв болгох
- Зөв байрлалд хооллох: Хүүхдийг тэгш байрлуулж, толгойг нь бага зэрэг өндөрт байрлуулна. Энэ нь агаар залгих эрсдэлийг бууруулдаг.
- Хөхүүлэх техник: Хөхний толгой хүүхдийн аманд бүрэн орж байгаа эсэхийг шалгаарай. Ингэснээр агаар залгих нь багасна.
- Угжны сонголт: Угж ашиглаж байгаа бол хошуу нь агаар орохгүй байхаар зохион бүтээгдсэн эсэхийг шалгах хэрэгтэй.
2. Хооллосны дараа хэхрүүлэх
- Хооллосны дараа хүүхдийг мөрөн дээрээ тавьж, нурууг нь зөөлөн илж, хэхрүүлэх нь гэдсэн дэх агаар гадагшлахад тустай.
- Ойролцоогоор 10-15 минут хэхрүүлж, аль болох агаарыг гаргахыг хичээгээрэй.
3. Хэвлийд зөөлөн иллэг хийх
- Цагийн зүүний дагуу гэдэсний иллэг хийснээр гэдсэн дэх хий хөдлөхөд тусалдаг.
- Гараа бүлээсгээд хүүхдийн гэдсэнд хөнгөн даралттай зөөлөн хөдөлгөөн хийж иллэг хийнэ.
4. Хөлөөр дасгал хийх (Дугуй жийх хөдөлгөөн)
- Хүүхдийн хөлийг аажуухан дээш өргөж, ээлжлэн хэвлий рүү нь ойртуулах маягаар “дугуй жийж” байгаа мэт хөдөлгөж болно. Энэ нь гэдсэн дэх хийг гадагшлуулахад дэмжлэг үзүүлдэг.
5. Дулаан жин тавих
Бүлээн жин эсвэл халаасан алчуур (хэт халуун биш байх ёстой) гэдсэн дээр нь тавьж болно. Дулаан нь гэдэсний булчинг суллаж, хийн гадагшлахад тусална.
6. Ээжийн хоолны дэглэмд анхаарах
Хөхүүл ээжийн идэж буй зарим хүнс хүүхдэд гэдэс дүүрэх шалтгаан болдог тул дараах хүнснээс зайлсхийх хэрэгтэй:
- Буурцагт ургамал, байцаа, брокколи
- Хийжүүлсэн ундаа
- Шоколад, кофе
- Цагаан идээ (сүүний харшилтай бол)
Ээжийн хоолны дэглэмийг ажиглаж, ямар хоолны дараа хүүхэд тавгүйрхэж байгааг тэмдэглэн үзэх нь үр дүнтэй.
7. Пробиотик хэрэглэх (Эмчийн зөвлөгөөтэйгээр)
- Зарим тохиолдолд хүүхдэд пробиотик буюу ашигтай нян агуулсан нэмэлт бүтээгдэхүүн өгч гэдэсний хийн хуримтлалыг багасгадаг. Үүнийг хүүхдийн эмчийн зөвлөснөөр хэрэглээрэй.
8. Хөхүүл хүүхдийн угж болон хөхний хэмжээ тохиромжтой эсэхийг шалгах
- Хүүхдийн угжны хошуу хэт том эсвэл жижиг бол хүүхэд хэт их агаар залгих эрсдэлтэй байдаг. Тиймээс угжны хошууг насанд нь тохируулан сонгоорой.
9. Хүүхдийг тайвшруулах
- Гэдэс дүүрэх үед хүүхэд маш их уйлдаг. Уйлах нь өөрөө их хэмжээний агаар залгиулах эрсдэлтэй тул хүүхдийг тайвшруулах арга хэмжээг авна:
- Бүүвэйлэх
- Дуу аялах
- Тайван орчинд байлгах
10. Эмчид хандах
Хэрэв гэдэс дүүрэлт удаан хугацаанд үргэлжилж, дараах шинж тэмдгүүд илэрвэл эмчид хандаарай:
- Хүүхэд хэт их уйлж, тайвшрахгүй байх
- Бөөлжих, өтгөн хатах эсвэл суулгах
- Жин нэмэгдэхгүй байх
Нярайн гэдэс дүүрэлт хэт удаан үргэлжилэх нь ямар сөрөг дагвартай вэ?
Нярайн гэдэс дүүрэлт хэт удаан үргэлжилэх нь хүүхдийн тав тух, хооллолт, өсөлт хөгжилд сөргөөр нөлөөлж болзошгүй. Хэрэв байнга давтагдаж, удаан үргэлжилбэл доорх сөрөг үр дагаврууд үүсч болно:
Жин нэмэхэд саад учруулах
- Гэдэс дүүрэлтээс үүдэлтэй таагүй мэдрэмж нь хүүхдийн хоолны дуршлыг бууруулж болзошгүй.
- Хооллосон ч тухтай хоол боловсруулах боломжгүй тул хоол шингэх явц удааширч, жин нэмэхэд хүндрэл үүснэ.
Нойрны хямрал
- Хүүхэд гэдэсний хийний улмаас байнга зовиурлаж, тавгүйтдэг учраас унтахад хүндрэлтэй болдог.
- Нойрны дутагдал нь нярайн өсөлт, тархины хөгжилд сөргөөр нөлөөлнө.
Хоол боловсруулах системд ачаалал үүсэх
- Гэдэс дүүрэлт нь ходоод, гэдэсний хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулж, хоол боловсруулах тогтолцоонд хэт их ачаалал өгөх магадлалтай.
- Энэ нь заримдаа ходоод, гэдэсний үрэвсэл үүсэх нөхцөл болдог.
Колик өвдөлт (Хэвлийн базлалт)
- Гэдэсний хий удаан хугацаанд гадагшлахгүй байснаар хүүхдэд колик буюу гэнэт эхэлдэг хүчтэй хэвлийн базлалт үүсч болно.
- Колик өвдөлт нь нярайн уйлалтын гол шалтгаануудын нэг бөгөөд хүүхдийн болон эцэг эхийн сэтгэлзүйд ихээхэн дарамт үзүүлдэг.
Өтгөн хаталт үүсэх
- Гэдэс дүүрэлтийн улмаас гэдэсний хөдөлгөөн удааширч, өтгөн хатах эрсдэл нэмэгдэнэ.
- Өтгөн хаталт нь гэдэсний хийн хуримтлалыг улам ихэсгэж, нөхцөл байдлыг хүндрүүлнэ.
Хүүхдийн тайван бус байдал, стресс
- Тасралтгүй гэдэс дүүрэлт, зовиур нь нярайн тайван байдал алдагдаж, уйлах нь ихэснэ.
- Хэт их уйлах нь хүүхдийг улам их агаар залгиж, гэдэс дүүрэлтийг нэмэгдүүлэх мөргөлдсөн нөхцөлүүсгэх боломжтой.
Гэдэсний эмгэгийг илтгэх дохио байж болзошгүй
Хэрэв гэдэс дүүрэлт хэт удаан үргэлжилж, нэмэлт шинж тэмдгүүд илэрвэл доорх ноцтой эмгэгүүдийг үгүйсгэхгүй:
- Лактоз үл зохицол: Сүүнд агуулагдах лактозыг шингээж чаддаггүйгээс гэдэс дүүрэлт үүснэ.
- Сүүний уургийн харшил: Үнээний сүүний уураг харшил өгөх үед гэдэс дүүрэлт, суулгалт зэрэг илэрдэг.
- Гэдэсний түгжрэл: Ховор тохиолдолд гэдэсний түгжрэл, нарийсал гэх мэт эмгэг шалтгаантай байж болзошгүй.
Хэзээ эмчид хандах вэ?
Хэрэв дараах шинж тэмдгүүд илэрвэл яаралтай хүүхдийн эмчид хандах шаардлагатай:
- Гэдэс хэт их дүүрч, хатуу болсон байдал
- Ойр ойрхон бөөлжих
- Өтгөн хатах эсвэл суулгах
- Хүүхэд хооллохгүй байх, эсвэл хооллохоос татгалзах
- Жин нэмэгдэхгүй, эсвэл огцом буурах
- Хэт их уйлж, тайвшрахгүй байх
Нярайн гэдэс дүүрэлт нь ихэвчлэн хоол боловсруулах системийн төлөвшилгүйтэй холбоотой түр зуурын асуудал байдаг ч удаан хугацаанд үргэлжилбэл анхаарах хэрэгтэй. Эцэг эхийн зүгээс хүүхдэд тав тухтай орчин бүрдүүлж, хооллолтын дадал, гэдэс дүүрэлтийг багасгах арга хэмжээг авч, шаардлагатай тохиолдолд эмчид хандах нь чухал юм.
Сонирхолтой нийтлэл
