Төрсний дараах сэтгэл гутрал
Төрсний дараах сэтгэл гутрал гэж юу вэ?
Хүүхэд төрсний дараах эхний хэдэн хоногт зарим эхчүүдэд хөнгөн хэлбэрийн сэтгэл гутрал юмуу сэтгэл санааны тогтворгүй байдал ажиглагддаг. Ихэвчлэн төрсний дараах эхний 14 хоногт дээрх байдал илэрдэг бөгөөд төрснөөс 2-3 сарын дараагаас аяндаа хэвийн байдалдаа ордог байна.
Хэрэв сэтгэл санааны тогтворгүй байдал хоёр долоо хоногоос дээш хугацаагаар үргэлжилбэл төрсний дараах сэтгэл гутрал гэж үздэг.
Төрсний дараах 100 эх тутмын 10-15-д нь төрсний дараах сэтгэл гутарлын шинж тэмдэг илэрдэг болох нь тогтоогдсон байдаг.
Ямар шинж тэмдэгүүд илэрдэг вэ?
Сэтгэл гутрал хүчтэй мэдрэгдэх, уур уцаартай болох, шийдвэр гаргаж чадахгүй эргэлзэх, өөрийгөө юмуу хэн нэгнийг буруутгах
Өөрийгөө болон хүүхдээ халамжлах чадваргүй болох
Хоолны дуршил өөрчлөгдөх
Түгшүүртэй эсвэл дүйнгэ байдалд орох
Ямар нэгэн зүйлд юмуу хүүхэддээ сэтгэл зовох
Хүүхэддээ сонирхол буурах эсвэл бүр хайхрахгүй болох
Амиа хорлохоор оролдох зэрэг орно.
Төрсний дараах сэтгэл гутралын шалтгаан
Төрсний дараах сэтгэл гутралын шалтгаанууд нь олон хүчин зүйлээс хамаарч, хувь хүний онцлогоос шалтгаалан харилцан адилгүй байж болно. Гол шалтгаанууд нь:
- Гормоны өөрчлөлт: Төрсний дараа эстроген болон прогестерон зэрэг гормоны түвшин огцом буурдаг. Энэ нь сэтгэл санааны тогтворгүй байдлыг үүсгэж болзошгүй.
- Бие махбодийн өөрчлөлт: Төрөлтийн дараах бие махбодийн өөрчлөлтүүд (жингийн нэмэгдэл, биеийн хэлбэр өөрчлөгдөх, төрөлтийн шарх, ядаргаа) нь эмэгтэйчүүдийн сэтгэл зүйд нөлөөлж болзошгүй.
- Сэтгэл санааны стресс: Шинэ ээжийн үүрэг, хүүхдээ асрахтай холбоотой дарамт, нойргүйдэл, хариуцлага нэмэгдэх зэрэг нь сэтгэл санааны стрессийг үүсгэж болзошгүй.
- Амьдралын хэв маягийн өөрчлөлт: Хүүхэд төрүүлсний дараа амьдралын хэв маяг эрс өөрчлөгдөж, бие даасан байдлын алдагдал, цагийн зохицуулалт, хобби болон сонирхлоос татгалзах шаардлага үүсдэг нь сэтгэл санаанд сөргөөр нөлөөлдөг.
- Нийгмийн болон сэтгэл зүйн дэмжлэгийн дутагдал: Гэр бүл, найз нөхөд болон хамт олны дэмжлэггүй байх нь сэтгэл гутралд хүргэх эрсдэлтэй.
- Өмнөх сэтгэл зүйн асуудлууд: Өмнө нь сэтгэл гутрал эсвэл сэтгэл санааны бусад асуудалтай байсан бол төрсний дараах сэтгэл гутралд өртөх магадлал илүү өндөр байдаг.
- Эдийн засгийн болон амьдралын асуудлууд: Санхүүгийн бэрхшээл, гэр бүлийн харилцааны асуудлууд зэрэг нь нэмэлт стресс үүсгэж, сэтгэл гутралд хүргэж болзошгүй.
Төрсний дараа сэтгэл гутралын эмчилгээ
Төрсний дараах сэтгэл гутралыг эмчлэх олон арга зам бий. Эмчилгээ нь тухайн хүний байдал, шинж тэмдгийн хүнд байдлаас шалтгаалж янз бүр байдаг. Доорх нь нийтлэг хэрэглэгддэг эмчилгээний аргууд юм:
1. Сэтгэл зүйн зөвлөгөө (Психотерапия)
- Ярианы эмчилгээ: Сэтгэл зүйч эсвэл зөвлөхтэй ярилцах нь сэтгэл гутралын шалтгааныг ойлгоход тусалж, сэтгэл зүйн дэмжлэг үзүүлдэг. Когнитив зан үйлийн эмчилгээ (КБТ) нь сөрөг бодол, сэтгэл хөдлөлийг танин мэдэж, эерэгээр өөрчлөхөд тусалдаг үр дүнтэй арга юм.
- Гэр бүлийн зөвлөгөө: Гэр бүлийн гишүүдтэй хамтран зөвлөгөө авах нь дэмжлэг, ойлголтыг нэмэгдүүлж, гэр бүлийн харилцааг сайжруулахад тусалдаг.
2. Эмийн эмчилгээ
- Антидепрессант эмүүд: Заримдаа сэтгэл гутралын эмүүдийг эмчийн зааврын дагуу хэрэглэх шаардлагатай болдог. Гэсэн ч эдгээр эмүүдийг зөвхөн эмчийн зааврын дагуу хэрэглэх ёстой бөгөөд хөхүүл эхчүүдэд зориулсан эмүүдийг сонгохдоо хүүхдэд үзүүлэх нөлөөллийг харгалзан үзэх хэрэгтэй.
3. Амьдралын хэв маягийн өөрчлөлт
- Дасгал хөдөлгөөн: Тогтмол дасгал хийх нь сэтгэл санааг сайжруулж, энерги нэмэгдүүлэхэд тусалдаг. Алхах, йога хийх, биеийн тамираар хичээллэх зэрэг нь сэтгэл санааг өргөж чадна.
- Эрүүл хооллолт: Тэнцвэртэй, шим тэжээлтэй хоол хүнс хэрэглэх нь бие махбодийн болон сэтгэлийн эрүүл мэндийг дэмждэг.
- Амралт, нойр: Сайн амрах, нойроо хангалттай авах нь сэтгэл гутралтай тэмцэхэд чухал үүрэгтэй.
4. Нийгмийн дэмжлэг
- Гэр бүлийн болон найз нөхдийн дэмжлэг: Ойр дотныхон, найз нөхдөөрөө хүрээлэгдэн, тэднээс тусламж, дэмжлэг авах нь сэтгэл санааг тогтвортой байлгахад тусалдаг.
- Эхчүүдийн бүлгэм: Төрсний дараах сэтгэл гутралыг даван туулж байгаа эсвэл туулсан бусад эхчүүдтэй холбогдож, туршлага солилцох нь сэтгэл зүйн дэмжлэг болж чадна.
5. Өөрийгөө халамжлах
- Өөртөө цаг гаргах: Өөрийгөө аз жаргалтай байлгах үйл ажиллагаа (ном унших, хөгжим сонсох, гар урлал хийх гэх мэт) хийх нь сэтгэл санааг сайжруулна.
- Стрессийг удирдах: Медитаци, амьсгалын дасгал, йога зэрэг стрессийг багасгах аргуудыг хэрэгжүүлэх нь үр дүнтэй байдаг.
Сэтгэл зүйгээ дэмжихийн тулд дараах дасгалуудаас сонгон хийгээрэй
Төрсний дараах сэтгэл гутралын үед дасгал хөдөлгөөн хийх нь сэтгэл санааг сайжруулах, биеийн эрүүл мэндийг дэмжихэд чухал ач холбогдолтой. Дасгал хөдөлгөөн нь стрессийг багасгаж, энерги нэмэгдүүлэн, сэтгэл санааг өргөхөд тусалдаг. Доорх нь төрсний дараа хийхэд тохиромжтой дасгалуудын зарим жишээ юм:
1. Алхалт
- Энгийн алхалт: Гадаа эсвэл гэр дотор богино хугацаанд алхах нь биеийн эрч хүчийг нэмэгдүүлж, сэтгэл санааг сайжруулахад тустай. Алхах нь төрсний дараах эхчүүдэд хамгийн тохиромжтой, хялбар дасгал юм.
- Тэрэгтэй алхалт: Хүүхдээ тэрэгтээ суулган алхах нь ээжүүдэд таатай, аюулгүй байдаг.
2. Аэробик дасгалууд
- Нуруу болон хэвлийн булчин чангалах дасгалууд: Хүүхдийг тэврэх, арчлах үед их ачаалал авдаг эдгээр булчинг чийрэгжүүлэх нь чухал.
- Хөнгөн аэробик: Усанд сэлэх, дугуй унах, эсвэл бага зэргийн дасгал хийх нь зүрх судасны системийг дэмжиж, сэтгэл санааг сайжруулахад тустай.
3. Йога ба Пилатес
- Йога: Йога нь биеийн уян хатан байдал, амьсгалын дасгалуудыг хослуулснаар стрессийг бууруулж, сэтгэл санааг тайвшруулахад тусалдаг. Төрсний дараах йогийн ангиудыг оролцох эсвэл гэртээ хялбар дасгалуудыг хийх боломжтой.
- Пилатес: Пилатесийн дасгалууд нь ядрахгүйгээр булчинг чангалах, тэнцвэрийг хадгалах, биеийг чийрэгжүүлэхэд чиглэгддэг.
4. Амьсгалын дасгалууд
- Гүнзгий амьсгал авах: Гүнзгий амьсгал авах нь оюун санааг тайвшруулж, стрессийг багасгахад тустай. Энэ дасгалыг ямар ч нөхцөлд хийх боломжтой.
- Амьсгалын хэмнэл: Амьсгалын хэмнэлд анхаарч, удаан хэмнэлтэйгээр амьсгал авах, гаргах нь мэдрэлийн системийг тайвшруулж, сэтгэл санааг тогтворжуулдаг.
5. Сунгалтын дасгалууд
- Сунгалт: Хөнгөн сунгалтын дасгалууд нь булчингийн чангаралтыг бууруулж, биеийн уян хатан байдлыг сайжруулдаг.
6. Бүжиг
- Хөгжмийн хэмнэлд бүжиглэх: Хөгжим сонсож, хэмнэлд нь бүжиглэх нь биеийн хөдөлгөөнийг сайжруулж, сэтгэл санааг өргөхөд маш их үр дүнтэй байдаг.
Дасгал хөдөлгөөнийг эхлэхдээ бага багаар, аажмаар нэмэгдүүлж, өөрийнхөө биеийн байдалд тохируулан хийх нь чухал. Хэрэв эмэгтэй хүн төрсний дараа ямар нэгэн эрүүл мэндийн асуудалтай байгаа бол эхлээд эмчтэйгээ зөвлөлдөх нь зүйтэй. Тогтмол дасгал хөдөлгөөн нь зөвхөн биеийн эрүүл мэндийг дэмжээд зогсохгүй, сэтгэл санааг тогтвортой байлгахад чухал нөлөө үзүүлдэг.
Сонирхолтой нийтлэл
